Ας παραδεχτούμε δυο μεγάλες αλήθειες:
- Ο Νίκος Καββαδίας είναι ένας απ’ τους πιο σπουδαίους ποιητές αυτής της χώρας.
- Το καλύτερο πράγμα που συνέβη ποτέ στα ποιήματα του Καββαδία, έχει ονοματεπώνυμο και το λένε Θάνο Μικρούτσικο.
Ωστόσο πάνω στις κουβέντες του “ποιητή της θάλασσας” δεν έγραψε μουσική μονάχα ο Μικρούτσικος.
Κι επειδή το “Μαχαίρι”, και την “Αρμίδα”, και το “Λύχνο του Αλλαδίνου” τα ξέρεις και ήδη τ’ αγαπάς, σήμερα θα σου μιλήσω για 10 τραγουδάρες που έχουν μεν στίχους του Καββαδία, αλλά όχι και μουσική του Θάνου.
1. Γράμμα σ’ έναν ποιητή | Δημήτρης Ζερβουδάκης
Πολλοί την πέσανε στο Ζερβουδάκη που “πείραξε” στίχους, αφαίρεσε κομμάτια και άλλαξε τον πληθυντικό του ποιήματος σε ενικό. Όπως και να ‘χει όμως, το μεγάλο “σουξέ” του τραγουδοποιού έδωσε όλο τον αέρα που ‘χαν ανάγκη τα πανιά του ποιήματος για τον Καίσαρα Εμμανουήλ, ώστε να σαλπάρουν στα χείλια των ανθρώπων. Οπότε, εγώ θα πω μονάχα: “Μακριά, πολύ μακριά να ταξιδεύουμε” Νικόλα!
2. Ιδανικός κι ανάξιος εραστής | Γιάννης Σπανός
Αν έχεις περάσει τα νιάτα σου σε οικονομικό πανεπιστήμιο, ήταν το βασικό σου επιχείρημα. “Δεν θα γίνω εγώ λογιστής, βλέπεις πώς καταλήγουν όσοι το κάνουν;”. Και ντάξει, όχι ότι είχα κάνα μεγάλο μαράζι να γίνω “εραστής των γαλάζιων πόντων“, αλλά πώς να το πω; Την καταλάβαινα την πίκρα του ανθρώπου. Και μου ράγισε την καρδούλα το φινάλε. Τις λόξες τις νεανικές να τις κυνηγάς, αδερφέ, μην τις αφήνεις “να περνάνε” αν δεν περνάνε…
3. Φάτα Μοργκάνα | Μαρίζα Κωχ
Έτσι κι αλλιώς η Μαρίζα Κωχ, αν ξεχωρίζει για ένα πράγμα, αυτό είναι οι μουσικές της που έχουν διαφορετική προσωπικότητα η κάθε μια. Κι εδώ, η αδελφή του Αρθούρου, ένας αντίστροφος αντικατοπτρισμός κι οι ονειρικές αναπολήσεις του ναυτικού, βρίσκουν ακριβώς τη μουσική που τους πρέπει. “-Πούθε έρχεσαι; -Απ’ τη Βαβυλώνα, -Πού πας; -Στο μάτι του κυκλώνα, -Ποιαν αγαπάς; -Κάποια τσιγγάνα, -Πώς τηνε λένε; -Φάτα Μοργκάνα“. (Μόνο που επειδή τη φωνή της Μαρίζας δεν την προτιμάω κι ακριβώς…) Σπάσ’ τα ρε Μίλτο!
4. Παραλληλισμοί | Αργύρης Μπακιρτζής
Γίνεται να βρεις τις ομοιότητες στα “σχολεία των Δυτικών“, τις “βρόμικες πλόρες των φορτηγών” και τις “κατοικίες των κοινών γυναικών“, σε δυο μόνο τετράστιχα; Φυσικά και γίνεται αν είσαι ποιητής! Κοινωνιολογικό σχόλιο πανεπιστημιακού επιπέδου απ’ τον Καββαδία, κι ο Αργύρης Μπακιρτζής το σταμπάρει με στακάτη μουσική και τη “μπακιρτζίδικη” φωνή του.
5. Μαραμπού | Μαρίζα Κωχ – Ευδαίμονες
Ένα απ’ τα πιο μεγάλα και σημαντικά ποιήματα του Καββαδία, είναι μια αρχαία τραγωδία στο κοσμοπολίτικα βρόμικο περιβάλλον του μεσοπολέμου. Οι Ευδαίμονες χωράνε όλο το ανατριχιαστικό ποίημα στη μουσική που η Μαρίζα Κωχ του ‘βαλε αποσπασματικά, και πολύ καλά κάνουν! Ένας άντρας που “τις γυναίκες μ’ έναν τρόπο ύπουλο μισεί, κι ότι μ’ αυτές να κοιμηθεί ποτέ του δεν πηγαίνει…“. Δεν θα χαλάσω τη μαγεία. Άκου το κι η τρίχα σου θα σηκωθεί μονάχη της…
Το ίδιο κι οι Social Waste, σ’ άλλο στυλ μα με τον ίδιο σεβασμό κι η τρίχα πάλι κάγκελο…
6. Το πούσι | Μαρίζα Κωχ
Ακόμα ένα ποίημα με “δική του” ποιητική συλλογή, κι ακόμα μια φορά που η Μαρίζα Κωχ (με πιο “έντεχνη” μουσική αυτή τη φορά) έβαλε την υπογραφή της κάτω από ένα σπουδαίο τραγούδι. Η ομίχλη είναι μεγάλος μπελάς, κι ο Καββαδίας το κάνει φανερό με στίχους που ακροβατούν ανάμεσα στο σαρκασμό και την απελπισία. “Ήρθες να με δεις κι όμως δε μ΄ είδες, έχω απ΄ τα μεσάνυχτα πνιγεί χίλια μίλια περ΄ απ΄ τις Εβρίδες“…
7. Γράμμα ενός αρρώστου | Ξέμπαρκοι
Δεν ξέρω αν είναι η μουσική των Ξέμπαρκων, ή η φωνή της Γαλάνη που σε χτυπάει κατάστηθα. Ή μάλλον ξέρω. Είναι τα δυο μαζί, που δεν έχουνε σκοπό να γίνουν πρωταγωνιστές, κι έτσι κάνουν αυτό που πρέπει να κάνουν: αφήνουν την ποίηση να βγει μπροστά! Όλη η αβάσταχτη αδικία γι’ αυτόν που δεν πρόλαβε να ζήσει, σ’ ένα μάτσο στίχους. “Μάθε, ο γιατρός πως είπε στη μητέρα μου, ότι σε λίγες μέρες θα πεθάνω…“.
8. Η μαύρη λίστα | Ελεάνα Τσεσμελή
Κουμπώνει καλά πάνω στην εποχή του Καββαδία, όμως η μουσική της Ελεάνας Τσεσμελή θυμάται πως ο “ναυτικός” δεν είναι αποκλειστικά ελληνική ιδιότητα. Όσο λοιπόν οι ήρωες του ποιητή “...τσίκλα μασάν, αισχρολογούν, φωνάζουν, φτύνουν κάτω“, η μελωδία πότε θυμίζει λιμάνι στο Λονδίνο και πότε μοιάζει να βγήκε από θεατρικό του Μπρεχτ. Πιάνο αβάντι!
9. Στεριανή ζάλη | Μαρίζα Κωχ
Δεν μπορούσα να φανταστώ πως θα ‘ταν δυνατό να χορέψεις ποτέ σε πανηγύρι Καββαδία, μα τώρα ξέρω. Άμα συμπληρώνει πεντάγραμμα η κυρία Κωχ, όλα μπορούν να συμβούν! Κι ευτυχώς δηλαδή, αφού κατάφερε χωρίς να “χαλάσει” το ποίημα, να βάλει ένα τραγούδι “Νίκος Καββαδίας” στην ίδια συλλογή με κλασικά νησιώτικα, ή το σαββοπουλικού ξεφαντώματος “Σου μιλώ και κοκκινίζεις”.
10. Νανούρισμα για μωρά και γέρους | Μιχάλης Τρανοδάκης
Νανούρισμα το ‘θελε ο ποιητής, νανούρισμα το ‘κανε ο Μιχάλης Τρανοδάκης. Γεμάτο με θαύματα, μια ιστορία βγαλμένη θα ‘λεγες απ’ τα ταξίδια του Σεβάχ και του Γκιούλιβερ, και μουσική βγαλμένη απ’ τη Λιλιπούπολη. Καληνύχτα και καλό ξημέρωμα!