Το πόρισμα της ΕΟΔΑΣΑΑΜ δεν βγήκε τυχαία μια μέρα πριν την μεγαλύτερη διαδήλωση στην χώρα. Η κυβέρνηση που είχε μέχρι πρότινος την απόλυτη στήριξη των “λίγων”, των media, και φυσικά είχε τον πλήρη έλεγχο αρχών, συστήματος και αφηγήματος, πίστεψε πως αυτό το πόρισμα θα “κατεύναζε” τα πνεύματα και θα έριχνε “στάχτη στα μάτια” των οργισμένων πολλών. Μόνο που όπως αποδεικνύεται, κι αυτή ήταν μια ακόμα λανθασμένη απόφαση στην αλυσίδα των ασταμάτητων και κρίσιμων λαθών που κάνει και επιχειρησιακά και επικοινωνιακά τους τελευταίους μήνες.
1. Η συγκάλυψη ξεκινάει από το ποιος γράφει το πόρισμα
Η λέξη “ανεξάρτητη” στην Ελλάδα είναι ένα καλό αστείο. Χρησιμοποιείται σε επιτροπές που φτιάχνονται από την ίδια την εξουσία για να ερευνήσουν την εξουσία και –τι έκπληξη!– καταλήγουν να απαλλάσσουν την εξουσία.
Και αν υπήρχε ποτέ αμφιβολία για το αν το πόρισμα της ΕΟΔΑΣΑΑΜ είναι “κομμένο και ραμμένο” στα μέτρα της κυβέρνησης, η απάντηση βρίσκεται στο ποιος το έγραψε.
Ο Χρήστος Παπαδημητρίου, ο άνθρωπος που ανέλαβε την έρευνα, δεν είναι κάποιος ανεξάρτητος τεχνοκράτης που επιλέχθηκε για το βιογραφικό του στη διερεύνηση ατυχημάτων. Είναι άνθρωπος του πρωθυπουργικού περιβάλλοντος.
- Διορίστηκε μόλις έναν μήνα μετά την τραγωδία, σε μια “φωτογραφική” τοποθέτηση.
- Δεν είχε εμπειρία σε διερευνήσεις σιδηροδρομικών ατυχημάτων.
- Έχει διατελέσει στέλεχος της ΕΡΓΟΣΕ, μιας εταιρείας που βρίσκεται υπό έλεγχο για την καθυστέρηση της σύμβασης 717 (της σύμβασης που θα είχε αποτρέψει το δυστύχημα αν είχε εφαρμοστεί).
- Έχει σχέσεις με τη Νέα Δημοκρατία και την πρωθυπουργική οικογένεια.
Δηλαδή, του δόθηκε η έρευνα για το μεγαλύτερο σιδηροδρομικό δυστύχημα της χώρας, όχι επειδή ήταν ο πιο ειδικός, αλλά επειδή ήταν ο πιο βολικός.
Και το αποτέλεσμα; Ένα πόρισμα που δεν αγγίζει την κυβέρνηση.
2. Τι λέει το πόρισμα: Ένα έγκλημα βαφτίζεται “ανθρώπινο λάθος”
Ας πάμε κατευθείαν στο ζουμί:
- Το πόρισμα λέει ότι για το δυστύχημα στα Τέμπη ευθύνεται “ανθρώπινο λάθος”.
- Δεν κάνει καμία σοβαρή σύνδεση με τις κυβερνητικές αποφάσεις που οδήγησαν στο να έχουμε τρένα χωρίς ασφάλεια.
- Δεν αγγίζει την ευθύνη της κυβέρνησης για την ανύπαρκτη τηλεδιοίκηση.
- Δεν αποδίδει ευθύνες για την ανεπάρκεια της ΡΑΣ (Ρυθμιστική Αρχή Σιδηροδρόμων).
Το αφήγημα είναι ξεκάθαρο: Φταίει ο σταθμάρχης. Και “οι παθογένειες”. Γενικά όμως αυτές.
Αν δεν έκανες καμία άλλη έρευνα, αν δεν ήξερες τίποτα άλλο για την υπόθεση, θα μπορούσες να πιστέψεις ότι το ελληνικό σιδηροδρομικό δίκτυο ήταν ένα σύγχρονο και ασφαλές σύστημα – και ότι όλα πήγαιναν τέλεια μέχρι που ένας άνθρωπος έκανε ένα τραγικό λάθος.
Μόνο που αυτό δεν είναι αλήθεια.
3. Τι δεν λέει το πόρισμα (και γιατί αυτό είναι το πιο σημαντικό)
Το πιο σημαντικό κομμάτι μιας “έρευνας” συγκάλυψης δεν είναι αυτά που λέει, αλλά αυτά που αποσιωπά.
- Πουθενά δεν αναφέρει ότι η τηλεδιοίκηση στη Λάρισα υπήρχε και λειτουργούσε, αλλά “εξαφανίστηκε” μυστηριωδώς μετά το δυστύχημα.
- Πουθενά δεν εξηγεί γιατί η σύμβαση 717, που έπρεπε να έχει εφαρμοστεί εδώ και χρόνια, έμεινε στα συρτάρια.
- Πουθενά δεν αγγίζει το γεγονός ότι η ΡΑΣ απέτυχε παταγωδώς στον εποπτικό της ρόλο.
Αντί να ερευνήσει το δολοφονικό μείγμα ανικανότητας και πολιτικής αδιαφορίας που οδήγησε στα Τέμπη, το πόρισμα προτιμά να αναλωθεί σε τεχνικές λεπτομέρειες, ώστε να χαθεί η ουσία.
Γιατί το βασικό πρόβλημα δεν ήταν το λάθος του σταθμάρχη.
Το βασικό πρόβλημα ήταν ότι αν το ελληνικό κράτος έκανε σωστά τη δουλειά του, αυτό το λάθος δεν θα μπορούσε καν να συμβεί.
4. Η σύμβαση 717: Το πραγματικό σκάνδαλο που το πόρισμα προσπερνάει
Αν υπάρχει ένα μόνο σημείο που αποδεικνύει ότι το δυστύχημα στα Τέμπη δεν ήταν απλώς μια “τραγική σύμπτωση” αλλά το αναπόφευκτο αποτέλεσμα κρατικής αδιαφορίας, αυτό είναι η σύμβαση 717.
- Η σύμβαση 717 υπογράφηκε το 2014.
- Προέβλεπε την τοποθέτηση σύγχρονων συστημάτων ασφαλείας στους ελληνικούς σιδηροδρόμους.
- Έως το 2023, παρέμενε ημιτελής, παρά το γεγονός ότι είχαν δοθεί εκατομμύρια.
- Αν είχε εφαρμοστεί, το δυστύχημα απλώς δεν θα είχε συμβεί.
Αυτό είναι το μεγαλύτερο σκάνδαλο της υπόθεσης.
Αλλά το πόρισμα το αντιμετωπίζει σαν ένα “γραφειοκρατικό πρόβλημα”.
Γιατί αν το πόρισμα αναγνώριζε ότι η κυβέρνηση είχε άμεση ευθύνη για την καθυστέρηση της 717, τότε το αφήγημα του “ανθρώπινου λάθους” θα κατέρρεε.
5. Πώς η συγκάλυψη ολοκληρώνεται: Όταν η ευθύνη “σπάει” σε μικρά κομμάτια
Το μεγάλο κόλπο της επικοινωνιακής διαχείρισης δεν είναι απλώς να αποκρύψεις τις ευθύνες. Είναι να τις μοιράσεις σε τόσα διαφορετικά σημεία, που στο τέλος να μη φταίει κανείς.
Δες πώς λειτουργεί το αφήγημα που προωθεί το πόρισμα:
- Φταίει ο σταθμάρχης γιατί έκανε λάθος.
- Φταίει η ΡΑΣ γιατί δεν είχε κάνει όλους τους απαραίτητους ελέγχους.
- Φταίνε οι προηγούμενες κυβερνήσεις γιατί δεν είχαν ολοκληρώσει τις υποδομές.
- Φταίνε οι υπάλληλοι των σιδηροδρόμων γιατί δεν είχαν προχωρήσει κάποιες διαδικασίες.
Και τι γίνεται στο τέλος;
Η ευθύνη διαχέεται τόσο πολύ που κανείς δεν έχει πραγματική πολιτική υποχρέωση να απαντήσει.
Και κυρίως: Η κυβέρνηση Μητσοτάκη δεν αναφέρεται σχεδόν πουθενά ως υπεύθυνη.
Όμως, ποιος ήταν υπεύθυνος για την ολοκλήρωση της σύμβασης 717 τα τελευταία τέσσερα χρόνια;
Ποιος διόρισε διοικήσεις στον ΟΣΕ που απέτυχαν να προστατεύσουν τους πολίτες;
Ποιος ήξερε για τα προβλήματα και δεν έκανε τίποτα;
Η απάντηση είναι μία και ξεκάθαρη: η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας.
Κι όμως, το πόρισμα καταφέρνει να την αφήσει εκτός κάδρου.
6. Η “ανάληψη ευθύνης” που δεν σήμαινε απολύτως τίποτα
Θυμάσαι τον Κυριάκο Μητσοτάκη την επόμενη μέρα της τραγωδίας;
Έσκυψε το κεφάλι, έκανε μια δήλωση για τις “διαχρονικές ευθύνες”, υποσχέθηκε ότι “θα αλλάξει τα πάντα” και μίλησε για “συγγνώμη”.
Λίγες μέρες αργότερα, η στρατηγική άλλαξε:
- Η “συγγνώμη” μετατράπηκε σε επιθέσεις προς την αντιπολίτευση.
- Οι “διαχρονικές ευθύνες” έγιναν “ναι, αλλά και οι προηγούμενοι”.
- Η “αλλαγή των πάντων” μετατράπηκε σε έναν ανασχηματισμό-μακιγιάζ και την πλήρη επιστροφή στην αλαζονεία.
Δυο χρόνια μετά, τίποτα δεν έχει αλλάξει.
Η τηλεδιοίκηση δεν λειτουργεί πλήρως.
Η σύμβαση 717 παραμένει ημιτελής.
Το σιδηροδρομικό δίκτυο είναι το ίδιο επικίνδυνο.
Οπότε, τι έκανε στην πραγματικότητα η κυβέρνηση;
Περίμενε.
Περίμενε να ξεχαστεί το θέμα.
Περίμενε να βγει το πόρισμα και να θάψει τις ευθύνες.
Περίμενε τα κανάλια να ασχοληθούν με κάτι άλλο.
Και τώρα που το πόρισμα δημοσιεύτηκε, περιμένει από εμάς να το δεχτούμε αδιαμαρτύρητα.
7. Και αυτό το πόρισμα; Θα το αφήσουμε να περάσει;
Το δυστύχημα των Τεμπών δεν ήταν “ατύχημα”.
Ήταν η προβλέψιμη κατάληξη μιας πολιτικής που θεωρεί την ασφάλεια των πολιτών πολυτέλεια.
Ήταν αποτέλεσμα μιας κυβέρνησης που δεν ενδιαφέρθηκε να προστατεύσει ζωές, αλλά ενδιαφέρεται υπερβολικά να προστατεύσει τη δική της εικόνα.
Και το πόρισμα της ΕΟΔΑΣΑΑΜ είναι το τελευταίο κομμάτι αυτής της συγκάλυψης.
Αλλά εδώ είναι το πραγματικό ερώτημα:
Θα το δεχτούμε;
Γιατί αυτή τη φορά, η συγκάλυψη είναι τόσο ξεδιάντροπη, τόσο εμφανής, τόσο εξοργιστική, που δεν μπορεί να περάσει έτσι.
Γιατί αν το δεχτούμε, τους δίνουμε το ελεύθερο να το ξανακάνουν.
Γιατί το μόνο που φοβούνται πραγματικά δεν είναι οι εξεταστικές επιτροπές ή τα πορίσματα.
Το μόνο που φοβούνται είναι οι πολίτες που δεν ξεχνούν.
