Διανύουμε μια εποχή που -θέλοντας και μη- έβαλε την υγεία σε πρώτο πλάνο. Αν τα Χριστούγεννα που μας πέρασαν οι προπόσεις για υγεία, με το κρασί στο χέρι, δεν ήταν οι πιο συνειδητές που έχεις κάνει στη ζωή σου, μάλλον ζεις σε άλλο πλανήτη. Το θέμα υγεία θα ιδανικά θα ήταν πάντα πρώτο στις προτεραιότητές μας και δε θα προέκυπτε με την εμφάνιση ενός ιού. Για κάποιους βέβαια το μέτρο του «ιδανικού» χάνεται και η υγεία γίνεται ο μοναδικός τομέας ενδιαφέροντος. Για να είμαστε ακριβείς, το μέτρο χάνεται παντελώς και η υγεία γίνεται η μεγαλύτερη πηγή άγχους και στρες. Τότε ακριβώς είναι που μιλάμε για αρρωστοφοβία ή υποχονδρίαση.
Γύρω στο 5% με 10% του πληθυσμού βιώνει συμπτώματα αρρωστοφοβίας. Ας σηκώσει το χέρι του όποιος έχει μπει τουλάχιστον μια φορά στη ζωή του, στη διαδικασία να βάλει στην αναζήτηση του Google ένα σύμπτωμα που τον προβλημάτισε. Εγώ, πάντως, σηκώνω και τα δυο χέρια. Η διαδικασία είναι γνωστή και δυστυχώς οικεία. Η μηχανή αναζήτησης σε οδηγεί από το ένα άρθρο στο άλλο, και όλα έχουν την ίδια κατάληξη: σου συμβαίνει κάτι πολύ σοβαρό. Κάπου εκεί ξεκινάει ο φαύλος κύκλος. Το μικρό άγχος που είχες αρχικά λόγω του συμπτώματος, διογκώνεται και όσο συνεχίζεις να διαβάζεις γίνεται μη διαχειρίσιμο. Η επιλογή είναι μπροστά σου: απλά κλείσε όλα τα tabs, αλλά όχι, πλέον δε μπορείς. Έχεις ήδη αρχίσει να ανησυχείς πως ο πονοκέφαλός σου είναι πρόωρο σημάδι θανάτου.
Το παραπάνω έχει τύχει στους περισσότερους από εμάς. Αυτό, ωστόσο, δε σημαίνει πως είμαστε αρρωστοφοβικοί. Τουλάχιστον, ας περιμένουμε την τοποθέτηση της ψυχολόγου για να το εξακριβώσουμε.
Σύμφωνα με την Αναστασία Παλαιοδήμου, η αρρωστοφοβία χαρακτηρίζεται από διαρκή εμμονή και υπερβολικά έντονη ενασχόληση με θέματα που αφορούν την υγεία. «Όλοι μας είναι φυσιολογικό να ανησυχούμε αλλά και να μεριμνούμε για την υγεία μας, καθώς αυτή αποτελεί το κυριότερο αγαθό που έχουμε στη διάθεσή μας. Ωστόσο, για αρκετούς ανθρώπους, αυτή η «ανησυχία» είναι τόσο έντονη, με αποτέλεσμα να αποκτά διαστάσεις παθολογίας και να τους καθιστά κατά φαντασία ασθενείς», αναφέρει.
Τα άτομα με άγχος υγείας, όπως μου εξηγεί, εστιάζουν την προσοχή τους στο σώμα τους σε βαθμό υπερβολικό. Κυριολεκτικά, μπορούν να ασχολούνται για ώρες με το τι συμβαίνει στο σώμα τους, θεωρώντας ακόμα και τις πιο ασήμαντες ενοχλήσεις ως συμπτώματα και κρυφά σημάδια μιας σοβαρότερης ασθένειας. «Συνήθως οι άνθρωποι αυτοί κάνουν επαναλαμβανόμενες εξετάσεις (εξετάσεις αίματος, καρδιογράφημα, αξονικές, μαγνητικές, κα) οι οποίες δεν έχουν σημαντικά ευρήματα και δεν είναι ανησυχητικές. Ωστόσο, συνεχίζει να τους πλημμυρίζει το άγχος και η αγωνία ότι οι γιατροί δεν βρίσκουν τι έχουν», μου λέει. Εδώ ξεκινάει ο πραγματικός φαύλος κύκλος.
«Δεν αργούν να δημιουργηθούν νέες ανήσυχες σκέψεις και σωματικές αισθήσεις έρχονται στην επιφάνεια, ακολουθούμενες από ερμηνείες κινδύνου, έντονο άγχος, και ακόμη περισσότερες επισκέψεις στους γιατρούς προκειμένου να φύγει η αβεβαιότητα. Σύντομα πυροδοτείται ο ίδιος κύκλος αντιδράσεων, καθώς έρχεται η επόμενη ανησυχητική σκέψη», συνεχίζει η Αναστασία και εγώ απορώ για πόσο κρατάει αυτό.
Είναι μια μόνιμη συνθήκη με την οποία μαθαίνει να ζει κάποιος ή φεύγει και επανεμφανίζεται;
«Συνήθως το άγχος υγείας εκδηλώνεται σε περιόδους έντονης πίεσης, λόγω οικογενειακών, επαγγελματικών ή άλλου είδους υποχρεώσεων. Όταν ανησυχούμε και ασχολούμαστε με τις σωματικές μας αισθήσεις, τότε αυτές οι αισθήσεις ενισχύονται και διαρκούν περισσότερο. Δεν είναι η συγκεκριμένη κατάσταση που μας προκαλεί άγχος, αλλά το νόημα που της έχουμε δώσει – ανεξάρτητα από το αν είναι ακριβές ή όχι», μου εξηγεί. Προσπαθώ να σκεφτώ την τελευταία φορά που εγώ μπήκα στο τρενάκι του τρόμου-υγείας που λέγεται Google. Ήταν πράγματι μια έντονη περίοδος κατά την οποία ένιωθα πως δεν έχω κανέναν έλεγχο. Βέβαια τότε, δεν αντιλαμβανόμουν πως βιώνω μια δύσκολη φάση στη δουλειά, αλλά πίστευα πως το σώμα μου έχει αρχίσει να με εγκαταλείπει δίνοντάς μου σημάδια που μόνο το ίντερνετ μπορούσε να αποκωδικοποιήσει. Με λίγα λόγια, το άγχος μου με παραπλανούσε.
Για το κομμάτι του Google, η ψυχολόγος έχει μια σημαντική απάντηση: “Το διαδίκτυο ως «σύγχρονος γιατρός» βγάζει διαγνώσεις που μπορούν ακόμα περισσότερο να πυροδοτήσουν τα συμπτώματα της «αρρωστοφοβίας». Ως απόρροια, βρισκόμαστε σε συνεχή εγρήγορση και το σώμα είναι μονίμως στρεσαρισμένο”. Με λίγα λόγια, όταν ένα σύμπτωμα μάς ανησυχεί, είναι προτιμότερο να παίρνουμε ένα τηλέφωνο τον γιατρό μας.
Γενικώς, η ψυχοθεραπεία δείχνει να βοηθάει στο κομμάτι της αρρωστοφοβίας, ενώ όλα τα σχετικά κείμενα αναφέρουν πως όταν το θάρρος (με ό,τι αυτό συνεπάγεται) αυξάνεται, η αλυσιδωτή αντίδραση του άγχους της υγείας καταλαγιάζει πριν την έκρηξη. Η Αναστασία, δε, θεωρεί πως το πρώτο και σημαντικότερο βήμα για την αντιμετώπισή του είναι η αναγνώριση των παραγόντων που το πυροδοτούν. Είναι η καθημερινότητα; Η δουλειά; Οι ειδήσεις; Συγκεκριμένα πρόσωπα και καταστάσεις. Ό,τι κι αν είναι, αφού αναγνωριστεί, ας αντιμετωπιστεί. Σε δεύτερο στάδιο, η καταγραφή των ίδιων των σκέψεων και των φόβων μπορεί να φέρει τη γείωσή τους και εν τέλει να συντελέσει στο να ξεπεραστούν. Στο μεταξύ, θα αποτελέσει και ένα καλό υλικό για την ίδια την ψυχοθεραπεία. Ναι, αν δεν είναι εύκολη η διαδικασία της αντιμετώπισης με όπλο την προσωπική θέληση, ένας ειδικός μπορεί να βοηθήσει.
