Ένα ντοκιμαντέρ στο Netflix για την Επανάσταση της Αξιοπρέπειας του 2014 –ίσως- μας βοηθήσει να καταλάβουμε τον ψυχισμό του λαού της Ουκρανίας. Σε μια γραμμή: θεωρούν ότι οι Ουκρανοί οφείλουν να γίνουν ήρωες που μεταφράζεται (σε άψογα ουκρανικά) σε θάνατο για την ελευθερία.Αυτή είναι η υπόθεση του “Χειμώνας στις Φλόγες: Η Μάχη της Ουκρανίας για την Ελευθερία”.
Πριν μιλήσουμε για το βραβευμένο και συγκινητικό ντοκιμαντέρ, οφείλουμε disclaimer ότι δεν το παίζουμε ιστορικοί, διεθνολόγοι και μελετητές της σύγχρονης ιστορίας. Ωστόσο, πρέπει να θυμίσουμε τι συνέβη στο Κίεβο το 2014. Και, κυρίως, ποιος ήταν πίσω από τον Βίκτορ Γιανουκοβίτς.
Η κυβέρνηση Γιανουκοβίτς υποσχέθηκε ότι θα συνάψει (η Ουκρανία) συμφωνία με την ΕΕ. Είπε ψέματα στο λαό. Κι ο λαός αποφάσισε ότι αυτός πρέπει να έχει την τελευταία λέξη για το μέλλον του. Έτσι δημιουργήθηκε το κίνημα Euromaidan. Αρχικά ήταν ένα ειρηνικό φοιτητικό κίνημα.
Ο λαός της Ουκρανίας, εβραίοι, καθολικοί, κοζάκοι, χριστιανοί, μουσουλμάνοι συνασπίστηκαν. Πολίτες όλων των ηλικιών και πίστεων συγκεντρώθηκαν εκεί για να διαδηλώσουν εναντίον του Προέδρου Γιανούκοβιτς, Συγκεντρώθηκαν, οχυρώθηκαν, πέθαναν στην Πλατεία Ανεξαρτησίας του Κιέβου. Ο Γιανουκοβίτς έστειλε την ειδική αστυνομική μονάδα των Bekrut (με πραγματικές σφαίρες) και των Titushki (φυλακόβιοι φυλοκυβερνητικοί αδίστακτοι τραμπούκοι που σκοτώνουν για ένα 10€) για να πατάξει την αντίσταση και την εξέγερση του λαού για την ανάκτηση των πολιτικών δικαιωμάτων του. Το ντοκιμαντέρ δεν προσποιείται ότι παρουσιάζει και τις δυο πλευρές της σύγκρουσης. Δείχνει τη Μπερκούτ να σκοτώνει στο ξύλο ηλικιωμένους και γυναίκες, να καταστρέφουν τους σταθμούς πρώτων βοηθειών και τα φάρμακα.
Προκαλεί την οργή μας για τους ελεύθερους σκοπευτές που δεν φέρουν καμία ανθρώπινη ιδιότητα που μπορούμε να αναγνωρίσουμε. Δεν υπάρχουν φανατικοί εθνικιστές στο κίνημα του Euromaidan. Το ντοκιμαντέρ αυτό δείχνει τη βάναυση πραγματικότητα στην Ουκρανία. Αποκορύφωμα αυτή της περιόδου ήταν η ρωσική εισβολή στην Κριμαία και η προσάρτησή της. Κάποιοι θα το δουν ως προπαγάνδα της Ουκρανίας με εθνικισμό και αντιρωσικό συναίσθημα. Κάποιοι ως λαϊκή πολιτική εξέγερση που μετατράπηκε σε σφαγείο αθώων. Υπάρχουν κι αυτοί που θα δουν ένα δράμα που κράτησε 93 μέρες κι άφησε ορφανά παιδιά. Και λίγοι θα μιλήσουν για την αφοσίωση ενός λαού στο όραμα της ελευθερίας, αρνούμενοι να υποχωρήσουν ακόμη και με τίμημα την ίδια τους τη ζωή.
Τον Φλεβάρη του 2014 οι συγκρούσεις μεταξύ αστυνομίας και διαδηλωτών κλιμακώθηκαν τόσο πολύ με αποτέλεσμα να σκοτωθούν παραπάνω από 100 άτομα. Ο Γιανουκόβιτς έφυγε από τη χώρα υπό το φόβο μιας επικείμενης ψηφοφορίας για την πολιτική του δίωξη. Μαντεύεις ποιος τον μάζεψε στο σπιτάκι του; Η Ρωσία θεώρησε την ανατροπή του Γιανουκόβιτς παράνομο πραξικόπημα και δεν αναγνώρισε την προσωρινή κυβέρνηση. Ευρείες διαμαρτυρίες, τόσο υπέρ όσο και κατά της επανάστασης, σημειώθηκαν στις ανατολικές και νότιες περιοχές της Ουκρανίας, όπου ο Γιανουκόβιτς είχε προηγουμένως λάβει ισχυρή υποστήριξη στις προεδρικές εκλογές του 2010. Αυτές οι διαμαρτυρίες κλιμακώθηκαν, με αποτέλεσμα ρωσική στρατιωτική εισβολή και την ίδρυση των αυτοανακηρυγμένων δημοκρατιών του Ντονέτσκ και Λουγκάνσκ.
Τα γεγονότα αυτά σχετίζονται και με την Πορτοκαλί Επανάσταση που έλαβε χώρα στην Ουκρανία από τα τέλη Νοέμβριου 2004 ως τον Ιανουάριο του 2005, ως άμεσο επακόλουθο της επαναληπτικής διαδικασίας των προεδρικών εκλογών της Ουκρανίας του 2004. Οι διαμαρτυρίες πραγματοποιήθηκαν από οπαδούς της πλευράς του Βίκτορ Γιούσενκο, οι οποίοι υποστήριζαν πως οι εκλογές αμαυρώθηκαν από εκτεταμένη διαφθορά, εκφοβισμό ψηφοφόρων και άμεση εκλογική νοθεία από την πλευρά του Βίκτορ Γιανουκόβιτς. Τα τελικά αποτελέσματα έδειξαν μια σαφή νίκη για τον Γιούσενκο, ο οποίος έλαβε περίπου το 52% των ψήφων, σε σύγκριση με το 44% του Γιανουκόβιτς. Ο Γιούσενκο ανακηρύχθηκε ο επίσημος νικητής και με την ανάληψη των καθηκόντων του στις 23 Ιανουαρίου 2005 στο Κίεβο, η Πορτοκαλί Επανάσταση τελείωσε. Το 2010 ο Γιανούκοβιτς έγινε ο διάδοχός του Γιουσένκο ως πρόεδρος της Ουκρανίας. Κάπως ξεθώριασε θα έλεγε κανείς η επανάσταση. Ή και όχι. Ως κύριο σύνθημα ο τέως πρόεδρος της χώρας, προέβαλε αυτό της ένωσης της χώρας του με τη Ρωσία και τη Λευκορωσία, ποντάροντας στο ρωσικό πληθυσμό που ζει στην Ουκρανία και το ανατολικό κομμάτι της χώρας που επιθυμεί το ίδιο.
Η προσπάθεια αποκόλλησης της Ουκρανίας από τη Ρωσία δεν είναι κάτι καινούργιο. Κάθε φορά κρατάμε την ανάσα μας (από την ασφάλεια του καναπέ μας) κι αναρωτιόμαστε γιατί και πότε θα τελειώσει η φρίκη του πολέμου.
Το ντοκιμαντέρ του Netflix που ο αλγόριθμος θα στο προτείνει το έχει σκηνοθετήσει ο Εβγκένι Αφινέφσκι (σκηνοθέτης, παραγωγός Ισραηλινής καταγωγής που ζει στις Ηνωμένες Πολιτείες). Πέτυχε σίγουρα να εξανθρωπίσει τη μάζα των διαδηλωτών. Ενώ παρουσίασε ως σκοτεινούς, χωρίς ίχνος ανθρωπιάς τους άκαμπτους στρατιώτες και αστυνόμους του Γιανούκοβιτς που σφαγιάζουν αβοήθητο και άοπλο κόσμο, πολίτες. Αν σε πείσει ή όχι εξαρτάται από εσένα και από το κλισέ «σε ποια πλευρά της ιστορίας θέλεις να σταθείς».
Ο σκηνοθέτης κλείνει το ντοκιμαντέρ του λέγοντας ότι «από τη στιγμή που οι άνθρωποι έχουν γευτεί την ελευθερία, είναι δύσκολο να πεισθούν να ξαναγυρίσουν στην τυραννία».
